Staraniem szczecinskiego oddziału Związku Ukraińców w Polsce przy wsparciu finansowym Biura ds.Organizacji Pozarządowych Urzędu Gminy Miasta Szczecin ukazała się publikacja " Szczecin miastem dialogu" której obszerne fragmenty prezentujemy

Po drugiej wojnie światowej radykalnie uległ zmianie skład etniczny mieszkańców Szczecina. Ci, którzy mieszkali tu do tej pory na mocy międzynarodowych ustaleń z Jałty i Poczdamu byli wysiedlani. Ich miejsce zajmowali nowi przybysze, często także doświadczeni utratą swych siedzib znajdujących się na terenach Rzeczpospolitej przejętych przez Związek Radziecki.  Powstające nowe społeczeństwo  charakteryzowało się różnorodnością kulturową. Tworzyli je zarówno dawni mieszkańcy, jak i nowi, wśród których nie zabrakło obok Polaków także przedstawicieli innych  grup narodowych będących obywatelami polskimi.

W powojennym okresie często kwestie etniczne traktowano instrumentalnie – przejawiało się to choćby w propagowaniu haseł typu: „Byliśmy, jesteśmy, będziemy” czy też „Wrócił tu Kościół, bo wróciła Polska”. Prowadzona polityka wobec wielokulturowości  nowych ziem zakładała ich jak najszybsze ujednolicenie pod względem kulturowym i narodowościowym, dając tym samym pierwszeństwo polityce asymilacji i polonizacji. Władze traktowały mniejszości w sposób instrumentalny i przedmiotowy, zaś mniejszości odpowiadały na to stosowaniem biernego oporu wobec polityki władz, albo pozorną często asymilacją w danej rzeczywistości społeczno-politycznej.

Dopiero przemiany systemu społeczno-politycznego po 1989 roku wpłynęły na możliwości przewartościowania etnicznych ocen. Umożliwiły odkrywanie i poszukiwanie własnych tożsamości, niekiedy nawet wbrew nastawieniu otaczającego środowiska. Wielokulturowość Szczecina wzmocniona została także pojawieniem się kolejnych grup etnicznych – m.in. wietnamskiej, arabskiej, tureckiej czy ormiańskiej. 

Nowe impulsy spowodowały rozwój inicjatyw mających na celu wsparcie dotychczasowego życia narodowego. Jedną z nich stało się powołanie Rady Organizacji Mniejszości Narodowych i Etnicznych  w Szczecinie. Skład Rady tworzą reprezentanci szczecińskiego oddziału Towarzystwa Litwinów w Polsce, Towarzystwa Greków Pomorza Zachodniego, Towarzystwa Społeczno-Kulturalne Mniejszości Niemieckiej Województwa Zachodniopomorskiego, szczecińskiego oddziału Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce oraz szczecińskiego oddziału Związku Ukraińców w Polsce. Inicjatorzy tego przedsięwzięcia podkreślając m.in. wielokulturowe tradycje historyczne Szczecina i pragnąc ich kontynuacji i rozwoju oraz zwracając uwagę na znaczenie wielokulturowości w rozwoju Unii Europejskiej podkreślili swą wolę do wzbogacania form życia społecznego i kulturalnego miasta, krzewienia tolerancji i wartości humanistycznych w duchu europejskiej współpracy oraz dążność do przezwyciężania uprzedzeń narodowościowych, wynikłych z zaszłości historycznych

W tym miejscu winni jesteśmy wyjaśnienie związane z używaną terminologią. W Polsce według przyjętej 6 stycznia 2005 roku ustawy prawnie wyróżniamy trzy rodzaje grup:

• mniejszośći narodowe
• menijszości etniczne
• grupy z językiem regionalnym

Mniejszością narodową jest  grupa obywateli polskich  która:

• jest mniej liczebna od pozostałej części ludności Rzeczypospolitej Polskiej;
• w sposób istotny odróżnia się od pozostałych obywateli językiem, kulturą lub tradycją;
• dąży do zachowania swojego języka, kultury lub tradycji;
• ma świadomość własnej historycznej wspólnoty narodowej i jest ukierunkowana na jej wyrażanie i ochronę;
• jej przodkowie zamieszkiwali obecne terytorium Rzeczypospolitej Polskiej od co najmniej 100 lat;
• utożsamia się z narodem zorganizowanym we własnym państwie.

Za mniejszości narodowe uznaje się  prawnie w Polsce następujące mniejszości:
białoruską, czeską, litewską, niemiecką, ormiańską, rosyjską, słowacką, ukraińską, żydowską.

Za mniejszości etniczne uznaje się prawnie w Polsce grupy: karaimską, łemkowską, romską i tatarską.

• jest mniej liczebna od pozostałej części ludności Rzeczypospolitej Polskiej;
• w sposób istotny odróżnia się od pozostałych obywateli językiem, kulturą lub tradycją;
• dąży do zachowania swojego języka, kultury lub tradycji;
• ma świadomość własnej historycznej wspólnoty etnicznej i jest ukierunkowana na jej wyrażanie i ochronę;
• jej przodkowie zamieszkiwali obecne terytorium Rzeczypospolitej Polskiej od co najmniej 100 lat;
• nie utożsamia się z narodem zorganizowanym we własnym państwie.

Z kolei za język regionalny uważa się język, który jest tradycyjnie używany na terytorium danego państwa przez jego obywateli, którzy stanowią grupę liczebnie mniejszą od reszty ludności tego państwa oraz różniący  się od oficjalnego języka tego państwa. Zapisy te nie odnoszą się do dialektów oficjalnego języka państwa, ani języków migrantów. Językiem regionalnym w rozumieniu ustawy jest język kaszubski.

Nie zawsze jednak siatka pojęciowa przyjęta w ustawie ma zastosowanie w praktyce językowej życia codziennego. Dotyczy to m.in. Towarzystwa Greków Pomorza Zachodniego, którzy nie są objęci zapisami ustawy (nie spełnienie wymogu zamieszkiwania ponad 100 lat). Jednak ze względu na istniejące wcześniejsze wspólne doświadczenia we współpracy między mniejszościami postanowiono je nadal kontynuować.

Rada Organizacji Mniejszości Narodowych i Etnicznych w Szczecinie skupia 5 organizacji narodowościowych (w planach jest przyjęcie stowarzyszenia romskiego).

Nie oznacza to jednak, iż w mieście nie są widoczni przedstawiciele innych społeczności odwołujących się do swej etniczności. Niektóre z nich miały swe struktury organizacyjne we wcześniejszym okresie. W mieście istniały: w latach 1957-1961 koło Białoruskiego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego, w latach 1960-61 oddział  Rosyjskiego Towarzystwa Kulturalno-Oświatowego, w latach 1984-1989 oddział Bułgarskiego Stowarzyszenia Kulturalno-Oświatowego im. Christo Botewa. Grupom tym nie udało się odtworzyć swego „stanu posiadania” po 1989 roku. Ich przedstawiciele spotykają się ze sobą na gruncie towarzyskim, rodzinnym czy religijnym. Dotyczy to także Tatarów oraz grup skupiających nowe imigracje (np. wietnamską czy turecką). Ponadto w latach dziewięćdziesiątych XX wieku w Szczecinie powołano Francuską Gminę Narodową na Pomorzu (1991) i koło Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego (1994).

Tekst: prof. dr hab. Janusz Mieczkowski